Diverse vraagjes over museumtrams

Voor alles wat met Haagse OV musea te maken heeft
(HBM, SHTM, HOVM, TS)

Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Jaco » 30 jul 2018 19:58

Hallo, voor mij is een tram iets dat ik als kind wel eens zag als we in Den Haag op familiebezoek gingen. We mochten er niet naar blijven kijken: doorlopen we gaan naar oma.

Ondertussen ben ik in de vijftig en nog steeds geïnteresseerd. Ik bezoek graag het HOVM, en de Nieuwsflits op hun website is ook interessant.

Is dit een geschikte plek om allerlei vragen te stellen over de oude trams? Over de werkwijze destijds, en over de techniek?
Laatst bijgewerkt door Jaco op 06 aug 2018 16:12, in totaal 1 keer bewerkt
Jaco
 
Berichten: 10
Geregistreerd: 22 maart 2018 18:26
Woonplaats: Burgum

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Ype » 01 aug 2018 08:58

Ik zou zeggen: niets houdt je tegen, maar het schijnt wel de bedoeling te zijn dat het hier over Haagse trams gaat. De specialisten op het gebied van museumtrams zitten volgens mij niet in de eerste plaats hier, maar bij het HOVM en op HTM foto/HonderdprocentHaags (daar vooral zeer gedetailleerde reacties op historische foto's).
Ype
 
Berichten: 35
Geregistreerd: 22 jan 2010 21:52

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Jaco » 03 aug 2018 22:26

Jazeker, allemaal Haags. Andere trams interesseren mij niet.

Buitenlijners moesten een fluit hebben. In welke situatie was het wenselijk of verplicht een fluitsignaal te geven?

En: ik zie de vooroorlogse museumtrams altijd rijden met de buitendeuren open. Was/is dat voorschrift?

(Meer vragen zal ik stellen als ze me te binnen schieten...)
Jaco
 
Berichten: 10
Geregistreerd: 22 maart 2018 18:26
Woonplaats: Burgum

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Rob Kievit » 10 aug 2018 20:39

Aardige vragen, Jaco. Goed voor ons om eens met een frisse blik te kijken naar zulke tramverschijnselen.

Ik heb geen voorschriften bij de hand, dus ik kan alleen maar putten uit mijn eigen herinneringen. Voorzover ik weet, gaf de bestuurder van een interlocale tram een fluitsignaal naar eigen inzicht, ten behoeve van de verkeersveiligheid: wanneer zich een andere weggebruiker op het spoor bevond, of wanneer de tram een onoverzichtelijke kruising naderde waar hij voorrrang had, bijvoorbeeld. Vooral op de vrije baan werd met een flinke snelheid gereden, en zou een belsignaal niet op voldoende afstand van de aansnellende tram worden gehoord. Overigens werd de voetbel net zo gebruikt als bij de stadstram: bij vertrek, en als waarschuwing voor andere verkeersdeelnemers vlakbij.

Als een vooroorlogse tram met de deuren (aan de rechterzijde) open reed, betrof dat vooral de achterdeur, waar de conducteur stond. Die had dan een beter overzicht over de halte. In de deuropening kon de conducteur tegen het verliezen van passagiers een hekje neerklappen, dat normaliter ingevouwen in de deurstijl zat.
Als de rechtervoordeur ook open was, was dat een actie van de bestuurder, die dan een beter uitzicht naar rechts had. Ook daar natuurlijk een hekje. Zelfs de PCCs reden aanvankelijk wel eens met de voorste deur open om die reden; de eerste PCCs hadden namelijk verrot kleine raampjes in alle deuren. Later was dat onmogelijk, en kon de PCC alleen rijden met alle deuren dicht. En er kwamen grotere ruiten in de voorste deuren.
Bij grote hitte gingen bij het vooroorlogse materieel soms ook deuren aan de linkerzijde open (met het bekende hekje), voor de ventilatie. En bij bittere koude bleven er zoveel mogelijk deuren dicht, natuurlijk.

Er is vast wel iemand op het forum die het bovenstaande kan aanvullen, wellicht met citaten uit dienstvoorschriften?

@Ype: De museumtrams waar Jaco het over heeft, zijn evengoed Haagse trams, dus ik denk dat je je geen zorgen hoeft te maken. De vragen passen prima in deze rubriek. En zoals je ziet hangen hier op het forum gelukkig ook ouwe trammannetjes rond die hun kennis over museumtrams graag delen :roll:
Avatar gebruiker
Rob Kievit
 
Berichten: 39
Geregistreerd: 24 jan 2010 14:22
Woonplaats: Maastricht

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Tiktak » 11 aug 2018 07:47

De buitenlijnen viel onder het spoorweg wetgeving waar een fluitsignaal verplicht was.
De stadslijnen hoefde hieraan niet te voldoen.
De eerste PCC's hadden geen fluit, die kwamen toen wel op de PCC's die werden ingezet op de Delftlijn.
Tiktak
 
Berichten: 689
Geregistreerd: 17 jan 2010 17:33
Woonplaats: Den Haag

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor trambestuurder » 14 aug 2018 23:24

Tiktak schreef:De buitenlijnen viel onder het spoorweg wetgeving waar een fluitsignaal verplicht was.
De stadslijnen hoefde hieraan niet te voldoen.
De eerste PCC's hadden geen fluit, die kwamen toen wel op de PCC's die werden ingezet op de Delftlijn.


zover ik weet had alleen de serie 1200 een luchthoorn
Avatar gebruiker
trambestuurder
 
Berichten: 544
Geregistreerd: 29 maart 2010 11:21

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Jaco » 15 aug 2018 10:03

Over tweerichtingmotorwagens met aanhanger.

Het lijkt handig, een tweerichtingtram, maar als er met aanhangwagen werd gereden had je op een eindpunt toch altijd een keerlus nodig, of een passeerspoor. Had elk eindpunt dat?

Rangeren om de motorwagen weer voor een aanhanger te krijgen, kostte dat niet steeds onhandig veel tijd?
Jaco
 
Berichten: 10
Geregistreerd: 22 maart 2018 18:26
Woonplaats: Burgum

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor wattman » 15 aug 2018 16:59

1201-1225 (+ 1226 een paar maanden in 1969, aldus Blok en Van Donselaar)
1337 kreeg in 1979 een hoorn, dat zou zijn geweest wegens een excursie van een groep Engelse tramhobbyisten met een koppelstel naar Delft.
Voorts zijn na de afvoer van de 1200'en nog 1100'en met zo'n hoorn uitgevoerd, maar de nummer daarvan kan ik niet zo snel terugvinden.
Avatar gebruiker
wattman
 
Berichten: 1089
Geregistreerd: 17 jan 2010 17:06

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Rob Kievit » 18 aug 2018 22:05

Jaco schreef:... Het lijkt handig, een tweerichtingtram, maar als er met aanhangwagen werd gereden had je op een eindpunt toch altijd een keerlus nodig, of een passeerspoor. Had elk eindpunt dat?

Rangeren om de motorwagen weer voor een aanhanger te krijgen, kostte dat niet steeds onhandig veel tijd?


@Jaco, inderdaad was een bijwagen best lastig. Maar vroeger was er personeel zat, en minder haast dan nu. De conducteur speelde een grote rol bij het omrangeren van een tramstel. Af- en aankoppelen, lichtkabel inpluggen, handrem bedienen, eventueel sluitsein aanzetten, beugelzwaaien, op het verkeer letten, ongeduldige reizigers weghouden... dat kon een bestuurder allemaal niet in z'n eentje.

Kopeindpunten hadden verschillende vormen. Dubbelspoor met twee overloopsporen, bijvoorbeeld. Dubbelspoor met één overloopspoor. Of dubbelspoor dat eindigt in een enkel kopspoor. Of (bij sommige kleine trambedrijven) een enkelsporige lijn met een omloopspoor.

Iedere vorm vereiste zijn eigen rangeerprocedure.
Bij dubbelspoor met twee overloopsporen, en bij enkelspoor met een omloopspoor, kon de motorwagen om zijn eigen afgekoppelde bijwagen heen lopen naar de andere kant. Daar weer aankoppelen, en je bent klaar voor de terugreis, richting beginpunt. Simpel.
Als je schetsjes wilt gaan maken: een overloopspoor in een dubbelsporig traject ligt doorgaans zo dat je het alleen tegen de rijrichting in, 'achteruit', kunt berijden. Veiligheidshalve.

Als er maar één overloopspoor was tussen het dubbelspoor, of als het dubbelspoor eindigde als enkelspoor, kon de motorwagen niet om zijn eigen bijwagen heen. Dan werd er gerangeerd met een wisselaanhangwagen. Die stond voor het wissel klaar (niet dat hij daarom zo heette). Het tramstel arriveert, de motorwagen koppelt aan aan de wisselaanhangwagen, en laat zijn eigen aanhanger achter. Motorwagen duwt z'n nieuwe aanhangwagen over het wissel, het kopspoor op, en vertrekt dan in de andere richting, zijn oude bijwagen achterlatend.

(Niet gangbaar bij HTM, maar wel bijv. bij Manx Electric: de motorwagen laat z'n bijwagen achter, rijdt los even door naar het kopspoor en gaat naar het andere spoor over het enige wissel. De conducteur duwt de bijwagen naar het kopspoor, en de motorwagen rijdt even achteruit om 'm op te halen.)

Geen wonder dat bedrijven en gemeenten al vroeg streefden naar eindlussen, vaak rondom een huizenblok. Of, toen er nog weinig autoverkeer was, gewoon midden op een brede laan als de Statenlaan of op het Valkenbosplein. Het kostte wat meer spoor, maar er hoefde niet meer te worden gerangeerd midden op straat.

De laatste lijnen met een kopeindpunt, begin jaren '60, waren vaak minder drukke lijnen waarin weinig meer werd geïnvesteerd, of slecht getraceerde lijnen die op termijn zouden verdwijnen. Op minder drukke lijnen reden vaak losse motorwagens, dus dat kwam goed uit.
Lijn 5 met kopeindpunt op de Prinsessegracht was hiervan een voorbeeld.

Nou, dat is voorlopig wel weer genoeg tramwijsneuzerij van mijn kant.
Avatar gebruiker
Rob Kievit
 
Berichten: 39
Geregistreerd: 24 jan 2010 14:22
Woonplaats: Maastricht

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor JoopS » 19 aug 2018 13:20

Bij de HTM was het wel gebruikelijk de bijwagen te laten staan voor de volgende tram. In ieder geval op het eindpunt van lijn 6 op de Escamplaan bij de Soestdijks kade. Ik zat daar vanaf 1945 op de PC Hooftschool aan de Escamplaan en kon vanaf de eerste verdieping uit het klasraam de trams voorbij zien komen naar het eindpunt. Daar stond dan een bijwagen gereed. Van de motorwagen werd de eigen bijwagen door de conducteur (de bemanning bestond uit een bestuurder en twee conducteurs) afgekoppeld en de bijwagen van de vorige tram werd door de conducteur van de motorwagen aangekoppeld. Het stel reed over het wissel door en liep om over het wissel om de rit naar het Stuyvesandplein aan te vangen. Of er 's-nachts een bijwagen bleef staan weet ik niet want zo laat kwam ik als 8 jarige niet op straat. Met de komst van PCC's op lijn 6 werden de sporen doorgetrokken tot het Monickendamplein waar een keerlus in het maagdelijke weiland lag.
JoopS
 
Berichten: 63
Geregistreerd: 16 okt 2013 12:16
Woonplaats: Zoetermeer

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Jaco » 06 sep 2018 22:11

Waarom heeft motorwagen 57 twee pantografen?
Jaco
 
Berichten: 10
Geregistreerd: 22 maart 2018 18:26
Woonplaats: Burgum

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Admin » 06 sep 2018 22:35

Kort antwoord: wegens de wisselbediening in relatie tot de lengte v/d tram.
Admin
Site Admin
 
Berichten: 728
Geregistreerd: 10 jan 2010 15:06

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Jaco » 07 sep 2018 17:13

Oh dat roept dan weer allerlei vragen op, hoe is de lengte van een tram van invloed op wisselbediening en het aantal pantografen?

Ik ben benieuwd naar het lange antwoord.
Jaco
 
Berichten: 10
Geregistreerd: 22 maart 2018 18:26
Woonplaats: Burgum

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Rob Kievit » 07 sep 2018 18:22

Zal ik een poging wagen?

Tegenwoordig gaat het anders, maar vroeger liep de bediening van elektrische wissels via een contact in de bovenleiding. De wagenvoerder had twee mogelijkheden: onder het contact doorrijden met ingeschakelde motor, of onder het contact doorrijden (rollen) met uitgeschakelde motor. In het ene geval kreeg de wisselmotor spanning, in het andere niet. Het wisselcontact zag eruit als twee parallelle krullen aan weerszijden van de rijdraad. (Niet te verwarren met de "schaats" in de rijdraad die twee bovenleidingsecties scheidt.)

En wat heeft dat met de plaats van de pantograaf op het dak te maken? Het wisselcontact bevond zich in de bovenleiding op enkele meters voor het wissel. In de stad werd vooral met tweeassers gereden, en de plaats van het contact was daarop berekend: als de beugel onder het contact was, lag het wissel nog een paar meter voor de relatief korte motorwagen. Zou er nou zo'n lange Buitenlijner als de 57 aankomen met (alleen) de achterste beugel op, dan stond het voorste deel van de tram al op het wissel wanneer de achterste pantograaf van de wagen eindelijk onder het contact kwam. Dan is het te laat om nog te schakelen; sterker nog, als je het wissel dan omlegt, gaat het achterste deel van de tram een andere kant op.

Toen er na 1948 langere wagens kwamen dan de oude tweeassers, zijn die schakelcontacten denk ik verplaatst naar een "eerder" punt voor het wissel. De PCC's hebben uiteraard hun pantograaf altijd achterop staan, en de 201-216 in de ene rijrichting ook. (Ja ja, er was voor 1945 ook reeds een lange wagen op het stadsnet, de 200. Maar die had twee beugels en reed altijd met de voorste op.)

En tegenwoordig worden de wisselmotoren vanuit de tram bediend via inductie: een spoel onder de (kop van de) tram communiceert dan met een spoel in het wegdek. De bestuurder hoeft daar alleen maar langzaam voor te rijden; software in de tram laat aan het wissel weten welke lijn het is, en het wissel legt zichzelf dan zonodig in de juiste richting voor die lijn. Ieder voertuig draagt als het ware een electronisch label; bij de invoering werd dan ook gesproken van Vehicle Tagging, oftwel Vetag. Inmiddels is het systeem al weer verder geëvolueerd, en gaan de trams met ARI op safari. Hoeveel pantografen ze ook hebben.

Zo, dat is een voorzet. Ik geef het toneel graag over aan de specialisten die de details beter kennen dan ik. :?
Avatar gebruiker
Rob Kievit
 
Berichten: 39
Geregistreerd: 24 jan 2010 14:22
Woonplaats: Maastricht

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Roland » 10 sep 2018 09:13

Naar wat ik weet was het in Rotterdam (en ik neem aan ook in Den Haag) zo dat bij de zogenaamde 'elektrische wissels' rechtsaf met stroom en linksaf zonder stroom was (of andersom).

Zoals Rob al aangeeft is VETAG al geëvalueerd, al heeft ARI (Automatische RemIngreep) daar niet zo veel mee maken. Momenteel wordt gebruik gemaakt van VECOM. Voertuigen met VETAG kunnen overigens ook nog gebruik maken van VECOM-wissels. Meer hierover: http://nl.trams.wikia.com/wiki/Wissel
Avatar gebruiker
Roland
 
Berichten: 836
Geregistreerd: 18 jan 2010 18:14

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Charles » 16 sep 2018 17:47

Rob Kievit schreef:Inmiddels is het systeem al weer verder geëvolueerd, en gaan de trams met ARI op safari. Hoeveel pantografen ze ook hebben.
ARI: Automatische Rijweg Instelling
Voor diegenen die het nog niet wisten wat die afkorting betekende.
Avatar gebruiker
Charles
 
Berichten: 874
Geregistreerd: 17 jan 2010 18:59
Woonplaats: Brabant

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor trambestuurder » 17 sep 2018 00:34

Charles schreef:
Rob Kievit schreef:Inmiddels is het systeem al weer verder geëvolueerd, en gaan de trams met ARI op safari. Hoeveel pantografen ze ook hebben.
ARI: Automatische Rijweg Instelling
Voor diegenen die het nog niet wisten wat die afkorting betekende.


sorry Charles maar laten we het hier maar houden op Automatische Rem Ingreep dat lijkt me een stuk veiliger :mrgreen:
Avatar gebruiker
trambestuurder
 
Berichten: 544
Geregistreerd: 29 maart 2010 11:21

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor Chris » 17 sep 2018 23:55

Dat is dus het verschil tussen het spoor en de tram! ;) :D
Chris
 
Berichten: 497
Geregistreerd: 23 jan 2010 17:04

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor willem » 06 okt 2018 15:23

Snel met de telefoon genomen en dus niet de beste foto, maar er reed een PCC in Delft in een straat waar ze vroeger nooit konden komen:

Afbeelding
Avatar gebruiker
willem
 
Berichten: 980
Geregistreerd: 06 jun 2010 09:20
Woonplaats: Delft

Re: Diverse vraagjes over museumtrams

Berichtdoor q-quan » 08 okt 2018 19:35

Willem, wat reed hier vroeger? Of zijn deze sporen in Delft uit de tijd van de GTL?
q-quan
 
Berichten: 85
Geregistreerd: 06 jun 2018 21:07

Volgende

Keer terug naar Museum

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 2 gasten

cron